Trẻ 3 tuổi chậm nói: Nguyên nhân, dấu hiệu và cách điều trị

Trẻ 3 tuổi chậm nói là nỗi băn khoăn của nhiều bậc phụ huynh, tuy nhiên tình trạng này hoàn toàn có thể cải thiện tích cực nếu được phát hiện sớm và can thiệp đúng phương pháp. Để xác định chính xác nguyên nhân và có hướng hỗ trợ phù hợp, việc tìm hiểu trẻ chậm nói khám ở đâu uy tín là bước đầu tiên vô cùng quan trọng. Phát triển ngôn ngữ là một hành trình cần sự đồng hành của cha mẹ, can thiệp sớm, cột mốc phát triển.

Các dấu hiệu cho thấy trẻ 3 tuổi chậm nói

Trẻ 3 tuổi được xem là chậm nói khi có vốn từ dưới 200 từ, không thể nói thành câu dài 3-4 từ, chủ yếu dùng cử chỉ để giao tiếp, phát âm khó hiểu ngay cả với người thân, và không chủ động đặt câu hỏi hay kể chuyện đơn giản.

Giai đoạn 3 tuổi là một bước nhảy vọt về phát triển ngôn ngữ. Một trẻ phát triển bình thường ở độ tuổi này có thể có vốn từ vựng lên tới 1000 từ và nói được những câu dài. Tuy nhiên, nếu con bạn có những biểu hiện dưới đây, đó có thể là dấu hiệu của sự chậm phát triển ngôn ngữ và cần được quan tâm:

• Vốn từ hạn hẹp: Trẻ không sử dụng được ít nhất 200 từ.
• Không nói thành câu: Trẻ không thể kết hợp các từ để tạo thành câu ngắn (ví dụ: “Mẹ ơi, bế con”).
• Phát âm không rõ ràng: Lời nói của trẻ rất khó hiểu, ngay cả những người thân thiết nhất cũng không thể đoán được trẻ muốn gì.
• Giao tiếp chủ yếu bằng cử chỉ: Thay vì dùng lời nói, trẻ có xu hướng chỉ trỏ, ra dấu hoặc kéo tay người lớn để thể hiện mong muốn của mình.
• Không chủ động tương tác: Trẻ ít đặt câu hỏi, không kể lại được những chuyện đã xảy ra trong ngày và không hứng thú với sách truyện.
• Chỉ nhại lại lời nói: Trẻ lặp lại lời nói hoặc câu hỏi của người khác một cách máy móc thay vì tự mình trả lời.

Để tiện theo dõi, cha mẹ có thể tham khảo bảng so sánh các mốc phát triển ngôn ngữ thông thường và dấu hiệu chậm nói ở trẻ 3 tuổi dưới đây.

Tiêu chí	Phát triển bình thường (36 tháng)	Dấu hiệu chậm nói cần lưu ý
Vốn từ	Khoảng 500 – 1000 từ.	Dưới 200 từ.
Câu	Nói được câu dài 3-5 từ, sử dụng ngữ pháp cơ bản.	Chưa nói được câu 2-3 từ.
Khả năng hiểu	Hiểu và làm theo các mệnh lệnh có 2 bước (ví dụ: “Con nhặt bóng rồi bỏ vào rổ”).	Không hiểu các chỉ dẫn đơn giản.
Tương tác	Thường xuyên đặt câu hỏi “tại sao”, “cái gì”, kể chuyện đơn giản.	Ít hỏi, không thích giao tiếp, thích chơi một mình.

Trẻ 3 tuổi chậm nói do đâu?

Nguyên nhân trẻ 3 tuổi chậm nói rất đa dạng, bao gồm các vấn đề thực thể như suy giảm thính lực, bất thường ở cơ quan phát âm (dính thắng lưỡi), các rối loạn phát triển thần kinh như tự kỷ, hoặc do các yếu tố tâm lý và môi trường sống thiếu tương tác.

Việc xác định đúng nguyên nhân là chìa khóa để xây dựng phương pháp can thiệp hiệu quả nhất cho trẻ. Các nhóm nguyên nhân chính bao gồm:

Bé gặp vấn đề ở vùng miệng

các bất thường về cấu trúc như dính thắng lưỡi, hở hàm ếch, hoặc các vấn đề về phối hợp vận động cơ miệng có thể cản trở khả năng tạo ra âm thanh và lời nói rõ ràng của trẻ.

Cơ quan phát âm bao gồm môi, lưỡi, và vòm họng. Bất kỳ vấn đề nào ở khu vực này đều có thể ảnh hưởng đến việc phát âm. Dính thắng lưỡi là một trong những nguyên nhân phổ biến, khiến lưỡi của trẻ cử động không linh hoạt, gây khó khăn khi phát âm một số âm nhất định. Trẻ có vấn đề về vận động miệng cũng gặp khó khăn trong việc phối hợp các cơ quan này để tạo ra lời nói.

Do gặp vấn đề về thính lực

Suy giảm thính lực là một rào cản lớn đối với việc học nói. Trẻ không thể nghe rõ âm thanh sẽ không thể bắt chước và phát âm lại một cách chính xác.

Trẻ học nói bằng cách lắng nghe và mô phỏng lại những gì người khác nói. Nếu khả năng nghe của trẻ bị hạn chế, dù ở mức độ nhẹ, trẻ cũng sẽ bỏ lỡ các âm thanh quan trọng, dẫn đến việc phát âm sai hoặc không thể hình thành từ ngữ. Các dấu hiệu trẻ có thể gặp vấn đề về thính lực bao gồm không giật mình với tiếng động lớn, không quay đầu về phía có âm thanh. Việc kiểm tra thính lực cho trẻ là một bước cực kỳ quan trọng khi nghi ngờ trẻ chậm nói.

Do bị chứng tự kỷ ám thị

Chậm nói là một trong những dấu hiệu phổ biến của rối loạn phổ tự kỷ (ASD), nhưng không phải tất cả trẻ chậm nói đều là tự kỷ. Trẻ tự kỷ thường có những khiếm khuyết khác về tương tác xã hội và có các hành vi lặp đi lặp lại.

Trong khi chậm nói đơn thuần chỉ là vấn đề về ngôn ngữ, thì ở trẻ tự kỷ, chậm nói đi kèm với các khó khăn trong giao tiếp phi lời nói như ít giao tiếp bằng mắt, không chỉ tay, không chia sẻ sự quan tâm với người khác. Trẻ có thể thích chơi một mình, có những hành vi định hình, lặp đi lặp lại (ví dụ: xoay tròn đồ vật, vẫy tay). Cần có sự chẩn đoán từ các chuyên gia tâm lý hoặc bác sĩ nhi khoa để phân biệt rõ hai tình trạng này.

Bé gặp vấn đề về khả năng tương tác

Môi trường sống thiếu sự kích thích ngôn ngữ, cha mẹ quá bận rộn, ít trò chuyện với con, hoặc cho trẻ xem tivi, điện thoại quá nhiều có thể làm hạn chế cơ hội học nói và tương tác của trẻ.

Ngôn ngữ phát triển thông qua sự tương tác hai chiều. Nếu trẻ không được thường xuyên trò chuyện, đọc sách cùng, hay tham gia vào các hoạt động giao tiếp, trẻ sẽ thiếu đi môi trường cần thiết để học hỏi và thực hành ngôn ngữ. Việc tiếp xúc quá nhiều với các thiết bị điện tử là giao tiếp một chiều, không giúp trẻ phát triển kỹ năng đối thoại và phản xạ ngôn ngữ.

Trẻ gặp vấn đề về ngôn ngữ

Một số trẻ gặp phải tình trạng gọi là rối loạn phát triển ngôn ngữ đặc hiệu. Ở những trẻ này, não bộ gặp khó khăn trong việc xử lý thông tin ngôn ngữ, mặc dù trẻ có trí tuệ và thính giác hoàn toàn bình thường.

Đây là một dạng rối loạn mà trẻ gặp khó khăn trong cả việc hiểu và diễn đạt ngôn ngữ. Trẻ có thể không hiểu được các khái niệm phức tạp, khó theo dõi câu chuyện, hoặc gặp khó khăn trong việc sắp xếp các từ thành câu có nghĩa. Tình trạng này cần được các nhà chuyên môn về ngôn ngữ trị liệu đánh giá và can thiệp.

Do các vấn đề thần kinh

Các vấn đề về thần kinh như bại não, di chứng từ chấn thương đầu hoặc các rối loạn thần kinh khác cũng có thể ảnh hưởng đến các vùng não bộ chịu trách nhiệm về ngôn ngữ và lời nói.

Trong những trường hợp này, chậm nói thường là một phần của một bức tranh tổng thể lớn hơn về sự chậm phát triển. Việc điều trị sẽ cần một phương pháp tiếp cận đa ngành, bao gồm cả phục hồi chức năng vận động và các liệu pháp hỗ trợ khác bên cạnh can thiệp ngôn ngữ.

Trẻ 3 tuổi chậm nói điều trị như thế nào?

Điều trị trẻ 3 tuổi chậm nói cần một phương pháp tiếp cận toàn diện, bắt đầu bằng việc thăm khám để xác định nguyên nhân. Các phương pháp can thiệp chính bao gồm ngôn ngữ trị liệu, học tại các trung tâm can thiệp sớm, và điều trị các bệnh lý tiềm ẩn nếu có.

Can thiệp sớm là yếu tố quyết định đến hiệu quả điều trị. Ngay khi nhận thấy các dấu hiệu bất thường, cha mẹ nên đưa trẻ đi thăm khám để không bỏ lỡ “giai đoạn vàng” trong phát triển ngôn ngữ của con.

Sử dụng ngôn ngữ trị liệu

Ngôn ngữ trị liệu là phương pháp can thiệp cốt lõi và được chứng minh khoa học. Chuyên gia ngôn ngữ trị liệu sẽ đánh giá, chẩn đoán và xây dựng một chương trình can thiệp cá nhân hóa cho từng trẻ.

Các chuyên gia sẽ sử dụng các kỹ thuật, trò chơi và hoạt động thú vị để kích thích khả năng giao tiếp, mở rộng vốn từ, cải thiện phát âm và dạy trẻ cách sử dụng ngôn ngữ trong các tình huống thực tế. Các buổi trị liệu thường được tiến hành dưới hình thức 1 kèm 1 để đảm bảo trẻ nhận được sự hỗ trợ tốt nhất. Cha mẹ cũng sẽ được hướng dẫn các cách thức để hỗ trợ con tại nhà, tạo ra một môi trường ngôn ngữ tích cực và nhất quán.

Trung tâm can thiệp sớm

Các trung tâm can thiệp sớm cung cấp một môi trường giáo dục đặc biệt với nhiều chuyên gia (ngôn ngữ trị liệu, tâm lý, giáo dục đặc biệt) để hỗ trợ trẻ một cách toàn diện, đặc biệt là những trẻ có các vấn đề phức tạp như tự kỷ hoặc chậm phát triển.

Tại đây, trẻ không chỉ được học về ngôn ngữ mà còn được phát triển các kỹ năng xã hội, kỹ năng tự phục vụ và kỹ năng học tập. Trẻ có cơ hội tương tác với các bạn đồng trang lứa trong một môi trường có cấu trúc và được giám sát chặt chẽ.

Điều trị bệnh lý tiềm ẩn khác

Đây là việc giải quyết các nguyên nhân thực thể gây ra tình trạng chậm nói. Ví dụ, nếu trẻ bị suy giảm thính lực, trẻ cần được đeo máy trợ thính hoặc cấy điện cực ốc tai. Nếu trẻ bị dính thắng lưỡi, một thủ thuật nhỏ để cắt thắng lưỡi có thể được thực hiện.

Việc điều trị các nguyên nhân gốc rễ này là bắt buộc. Nếu không giải quyết các vấn đề về thính giác hay cấu trúc miệng, các phương pháp can thiệp ngôn ngữ sẽ không thể đạt được hiệu quả tối đa. Do đó, việc thăm khám toàn diện tại các bệnh viện chuyên khoa nhi là vô cùng cần thiết.

Phòng khám PTA – Địa chỉ nhi khoa uy tín tại Hà Nội

Phòng khám PTA tự hào là hệ thống phòng khám nhi khoa chất lượng cao tại Hà Nội, quy tụ đội ngũ bác sĩ giàu kinh nghiệm từ các bệnh viện lớn, cung cấp dịch vụ thăm khám và tư vấn toàn diện cho các vấn đề sức khỏe của trẻ, bao gồm cả chậm phát triển ngôn ngữ.

Khi cha mẹ băn khoăn “trẻ chậm nói khám ở đâu?”, Phòng khám PTA là một lựa chọn đáng tin cậy. PTA hiểu rằng mỗi đứa trẻ là một cá thể riêng biệt và cần một phương pháp tiếp cận được cá nhân hóa.

• Đội ngũ chuyên gia hàng đầu: Các bác sĩ tại PTA là những chuyên gia có nhiều năm kinh nghiệm trong lĩnh vực nhi khoa, tâm lý, dinh dưỡng đến từ các bệnh viện tuyến đầu như Bệnh viện Bạch Mai, Bệnh viện E.
• Thăm khám toàn diện: Chúng tôi thực hiện quy trình thăm khám kỹ lưỡng để tìm ra nguyên nhân gốc rễ của tình trạng chậm nói, từ đánh giá sức khỏe tổng quát, kiểm tra các cơ quan phát âm đến sàng lọc các vấn đề phát triển thần kinh.
• Tư vấn tận tâm: Đội ngũ bác sĩ sẽ dành thời gian lắng nghe, giải đáp mọi thắc mắc của cha mẹ và đưa ra những lời khuyên, hướng dẫn chi tiết về lộ trình can thiệp phù hợp nhất cho từng bé.
• Hệ thống hiện đại: PTA đầu tư vào cơ sở vật chất và trang thiết bị hiện đại, tạo môi trường thăm khám thân thiện, thoải mái cho trẻ.

Hãy để Phòng khám PTA đồng hành cùng gia đình bạn trên hành trình giúp con phát triển ngôn ngữ và hòa nhập. Liên hệ ngay với chúng tôi để được tư vấn và đặt lịch hẹn.