Bệnh TIC là gì? Các dấu hiệu TIC ở trẻ em

Bệnh TIC là gì mà khiến nhiều phụ huynh lo lắng, đây là một rối loạn thần kinh phổ biến gây ra các cử động hoặc âm thanh lặp đi lặp lại không chủ đích. Tuy nhiên, với sự hiểu biết đúng đắn và can thiệp kịp thời, tình trạng này hoàn toàn có thể được kiểm soát tốt.

Bệnh TIC là gì?

Bệnh TIC, hay rối loạn TIC, là một tình trạng đặc trưng bởi các cử động (TIC vận động) hoặc âm thanh (TIC âm thanh) đột ngột, nhanh, lặp đi lặp lại và không thể kiểm soát. Đây là một trong những rối loạn thần kinh phổ biến nhất ở trẻ em, thường khởi phát ở độ tuổi từ 4 đến 6.

Rối loạn TIC là triệu chứng biểu hiện ở các cử động hoặc phát âm không chủ đích, xảy ra đột ngột, nhanh chóng và tái diễn nhiều lần không theo nhịp điệu. Tình trạng này rất phổ biến, ước tính có khoảng 20% trẻ em ở độ tuổi đi học có thể mắc phải rối loạn này ở một thời điểm nào đó. Các triệu chứng thường trở nên rõ rệt nhất ở độ tuổi 10-12 và sau đó giảm dần khi trẻ bước vào tuổi dậy thì.

Mặc dù các biểu hiện TIC có thể gây ảnh hưởng đến tâm lý và sự tự tin của trẻ, nhưng phần lớn các trường hợp đều ở thể nhẹ và có thể tự thuyên giảm hoặc biến mất hoàn toàn khi trẻ lớn lên. Việc hiểu đúng về bản chất của bệnh giúp cha mẹ có thái độ tích cực, hỗ trợ trẻ vượt qua giai đoạn khó khăn này một cách hiệu quả.

Rối loạn TIC ở trẻ được phân loại như thế nào?

Dựa trên Cẩm nang Chẩn đoán và Thống kê Rối loạn Tâm thần (DSM-5-TR), rối loạn TIC được phân loại chủ yếu dựa vào loại TIC (vận động hay âm thanh) và thời gian kéo dài của triệu chứng. Việc phân loại này giúp các bác sĩ chẩn đoán chính xác và đưa ra hướng can thiệp phù hợp nhất.

Các chuyên gia y tế phân loại rối loạn TIC thành các nhóm chính sau để tiện cho việc chẩn đoán và theo dõi:

Loại Rối Loạn TIC	Mô Tả Chi Tiết	Tiêu Chí Chính
Rối loạn TIC tạm thời	Có một hoặc nhiều TIC vận động và/hoặc TIC âm thanh.	Triệu chứng kéo dài dưới 1 năm.
Rối loạn TIC vận động hoặc âm thanh mạn tính	Chỉ có TIC vận động hoặc chỉ có TIC âm thanh (nhưng không phải cả hai).	Triệu chứng kéo dài hơn 1 năm.
Hội chứng Tourette	Có cả TIC vận động (nhiều loại) và ít nhất một TIC âm thanh.	Triệu chứng kéo dài hơn 1 năm, không nhất thiết phải xuất hiện đồng thời.

Ngoài ra, TIC còn được phân biệt dựa trên mức độ phức tạp của biểu hiện.

Bệnh TIC đơn giản

TIC đơn giản là các cử động hoặc âm thanh ngắn, đột ngột, chỉ liên quan đến một vài nhóm cơ nhất định và thường không mang ý nghĩa xã hội. Đây là dạng TIC phổ biến nhất.

• TIC vận động đơn giản: Bao gồm các hành động như nháy mắt, giật cơ hàm, chun mũi, nhún vai, lắc đầu.
• TIC âm thanh đơn giản: Bao gồm các âm thanh như hắng giọng, ho, khịt mũi, tặc lưỡi, la hét.

Bệnh TIC phức tạp

TIC phức tạp là các chuỗi hành động phối hợp, có mục đích hơn, liên quan đến nhiều nhóm cơ và có thể kéo dài hơn. Các TIC này có thể gây ảnh hưởng nhiều hơn đến sinh hoạt hàng ngày.

• TIC vận động phức tạp: Bao gồm các hành động như nhảy nhót, giậm chân, tự chạm vào người, bắt chước hành động của người khác (echopraxia).
• TIC âm thanh phức tạp: Bao gồm việc lặp lại từ hoặc cụm từ của chính mình (palilalia), nhại lại lời người khác (echolalia), hoặc nói tục không chủ ý (coprolalia – rất hiếm gặp).

Nguyên nhân gây nên bệnh TIC là gì?

Hiện nay, nguyên nhân chính xác gây ra rối loạn TIC vẫn chưa được xác định rõ ràng. Tuy nhiên, các nhà khoa học tin rằng đây là kết quả của sự tương tác phức tạp giữa các yếu tố di truyền, sinh học và môi trường.

• Yếu tố di truyền: Bệnh TIC có xu hướng di truyền trong gia đình. Nếu cha mẹ hoặc người thân mắc bệnh TIC, trẻ sẽ có nguy cơ mắc bệnh cao hơn.
• Yếu tố sinh học thần kinh: Các nghiên cứu cho thấy sự bất thường trong các chất dẫn truyền thần kinh trong não, đặc biệt là Dopamine ở vùng hạch nền, có thể đóng vai trò quan trọng trong việc gây ra TIC.
• Yếu tố môi trường: Các yếu tố này không trực tiếp gây bệnh nhưng có thể làm khởi phát hoặc khiến các triệu chứng TIC trở nên trầm trọng hơn.
  • Căng thẳng, lo âu, mệt mỏi hoặc quá phấn khích.
  • Tiếp xúc quá nhiều với các thiết bị điện tử như điện thoại, TV, máy tính.
  • Các yếu tố trước và sau sinh như mẹ hút thuốc khi mang thai, sinh nhẹ cân, hoặc nhiễm liên cầu khuẩn nhóm A (liên quan đến hội chứng PANDAS).

Các dấu hiệu cho thấy trẻ đang mắc TIC?

Dấu hiệu của bệnh TIC là sự xuất hiện của các cử động hoặc âm thanh không chủ đích, lặp đi lặp lại. Các triệu chứng này có thể thay đổi về tần suất, cường độ, và thường tăng lên khi trẻ căng thẳng, mệt mỏi, và giảm đi khi trẻ tập trung vào một hoạt động yêu thích.

Phụ huynh có thể nhận biết bệnh TIC ở trẻ qua các biểu hiện cụ thể sau:

Loại TIC	Biểu hiện thường gặp
TIC vận động	Nháy mắt, liếc mắt, chun mũi, nhún vai, lắc đầu, giật cơ mặt, bĩu môi, gồng bụng.
TIC âm thanh	Hắng giọng, ho khan, khịt mũi, la hét, phát ra âm thanh lạ, lẩm bẩm.

Một đặc điểm quan trọng là trẻ có thể tạm thời kìm nén được các TIC trong một khoảng thời gian ngắn, nhưng sau đó TIC có thể bùng phát mạnh hơn. Nếu phụ huynh nhận thấy con có các dấu hiệu trên, đặc biệt khi chúng gây ảnh hưởng đến việc học tập, sinh hoạt hoặc khiến trẻ tự ti, hãy đưa trẻ đến gặp bác sĩ chuyên khoa để được tư vấn.

Chăm sóc trẻ bị TIC như thế nào?

Sự hỗ trợ từ gia đình đóng vai trò cực kỳ quan trọng trong việc giúp trẻ kiểm soát triệu chứng và phát triển khỏe mạnh. Chăm sóc trẻ bị TIC đòi hỏi sự kiên nhẫn, thấu hiểu và phối hợp chặt chẽ giữa gia đình, nhà trường và các chuyên gia y tế.

Cha mẹ có thể áp dụng các phương pháp tích cực sau để hỗ trợ con:

• Giữ bình tĩnh và tạo môi trường tích cực: Tuyệt đối không la mắng, chỉ trích hay phạt trẻ vì các biểu hiện TIC. Điều này chỉ làm trẻ thêm căng thẳng và khiến triệu chứng nặng hơn. Thay vào đó, hãy đảm bảo rằng trẻ hiểu rằng mọi chuyện đều ổn.
• Giáo dục và chia sẻ: Giải thích cho trẻ, các thành viên trong gia đình và thầy cô giáo về tình trạng của trẻ để mọi người cùng thấu hiểu và hỗ trợ. Sự thông cảm từ môi trường xung quanh sẽ giúp trẻ giảm bớt áp lực tâm lý.
• Giảm căng thẳng (stress): Xây dựng một môi trường sống ít áp lực, hài hòa. Đảm bảo trẻ có đủ thời gian nghỉ ngơi, vui chơi và không bị quá tải bởi việc học.
• Thiết lập lối sống lành mạnh:
  • Ngủ đủ giấc: Thiếu ngủ có thể làm TIC trầm trọng hơn.
  • Hạn chế thiết bị điện tử: Giảm thời gian xem TV, điện thoại, máy tính, đặc biệt là trước khi đi ngủ.
  • Khuyến khích hoạt động thể chất và sáng tạo: Các hoạt động như thể thao, vẽ, chơi nhạc cụ có thể giúp trẻ giải tỏa căng thẳng và tập trung, từ đó làm giảm tần suất TIC.

• Can thiệp chuyên sâu: Đối với các trường hợp TIC nặng, gây ảnh hưởng nhiều đến cuộc sống, bác sĩ có thể đề nghị các phương pháp điều trị như Liệu pháp hành vi nhận thức (CBT) hoặc Can thiệp Hành vi Toàn diện cho TIC (CBIT). Trong một số ít trường hợp, việc sử dụng thuốc có thể được cân nhắc để kiểm soát triệu chứng.

Các biện pháp phòng ngừa TIC ở trẻ em

Vì nguyên nhân chính xác của TIC chưa được làm rõ hoàn toàn nên việc phòng ngừa bệnh TIC là không thể. Tuy nhiên, cha mẹ hoàn toàn có thể áp dụng các biện pháp chủ động để giảm thiểu các yếu tố nguy cơ và hỗ trợ hệ thần kinh của trẻ phát triển một cách khỏe mạnh nhất.

Thay vì tập trung vào việc phòng bệnh, chúng ta nên hướng đến việc xây dựng một nền tảng sức khỏe vững chắc cho trẻ, giúp giảm khả năng khởi phát và mức độ nghiêm trọng của TIC:

• Tạo môi trường sống hài hòa: Giữ không khí gia đình vui vẻ, ổn định, tránh các cuộc cãi vã hoặc áp lực không cần thiết lên trẻ. Một môi trường yêu thương và an toàn là liều thuốc tốt nhất cho tinh thần của trẻ.
• Cân bằng giữa học tập và vui chơi: Đảm bảo trẻ có đủ thời gian để thư giãn, tham gia các hoạt động ngoại khóa, và tương tác xã hội. Áp lực học tập quá lớn là một trong những yếu tố làm tăng nguy cơ TIC.
• Quản lý thời gian sử dụng thiết bị điện tử: Thiết lập quy tắc rõ ràng về thời gian xem TV, chơi game, sử dụng điện thoại. Khuyến khích trẻ tham gia các hoạt động ngoài trời và tương tác trực tiếp với bạn bè, gia đình.
• Chế độ dinh dưỡng cân bằng: Một chế độ ăn uống lành mạnh, đầy đủ vitamin và khoáng chất cần thiết cho sự phát triển của não bộ.
• Thăm khám sức khỏe định kỳ: Việc kiểm tra sức khỏe tổng quát giúp phát hiện sớm các vấn đề tiềm ẩn và nhận được sự tư vấn kịp thời từ các chuyên gia y tế.

Phòng khám PTA – Phòng khám nhi uy tín tại Hà Nội

Phòng khám PTA là một trong những địa chỉ y tế chuyên khoa nhi uy tín tại Hà Nội, cung cấp dịch vụ chẩn đoán và tư vấn điều trị chuyên sâu cho các rối loạn phát triển thần kinh ở trẻ em, bao gồm cả rối loạn TIC.

Khi đối mặt với nỗi lo về bệnh TIC của con, việc tìm kiếm một cơ sở y tế chuyên nghiệp và đáng tin cậy là ưu tiên hàng đầu của các bậc phụ huynh. Tại Phòng khám PTA, chúng tôi hiểu rõ những băn khoăn đó và cam kết mang đến dịch vụ chăm sóc toàn diện với đội ngũ chuyên gia giàu kinh nghiệm.

• Đội ngũ chuyên gia hàng đầu: Phòng khám quy tụ các bác sĩ, chuyên gia tâm lý có nhiều năm kinh nghiệm làm việc tại các bệnh viện lớn như Bệnh viện Nhi Trung ương, có chuyên môn sâu về thần kinh và tâm bệnh nhi.
• Quy trình thăm khám toàn diện: Chúng tôi áp dụng quy trình chẩn đoán kỹ lưỡng, kết hợp đánh giá lâm sàng chi tiết và các công cụ sàng lọc tiêu chuẩn để xác định chính xác loại và mức độ của rối loạn TIC, đồng thời loại trừ các bệnh lý khác.
• Phương pháp điều trị cá nhân hóa: Mỗi trẻ là một cá thể riêng biệt. Dựa trên kết quả chẩn đoán, các chuyên gia tại PTA sẽ xây dựng một kế hoạch can thiệp phù hợp nhất, ưu tiên các liệu pháp hành vi an toàn, hiệu quả và chỉ sử dụng thuốc khi thực sự cần thiết.
• Tư vấn và đồng hành cùng gia đình: Chúng tôi không chỉ điều trị cho trẻ mà còn tư vấn, hướng dẫn và hỗ trợ tâm lý cho cha mẹ, giúp gia đình có đủ kiến thức và kỹ năng để đồng hành cùng con trên chặng đường cải thiện sức khỏe.

Nếu bạn đang tìm kiếm một địa chỉ khám và tư vấn về bệnh TIC uy tín tại Hà Nội, hãy liên hệ với Phòng khám PTA để được hỗ trợ tận tình và chuyên nghiệp nhất.