Trẻ em sẽ tập nói và phát triển ngôn ngữ rất nhanh từ 2 – 5 tuổi. Trong quá trình này, có rất nhiều yếu tố có thể ảnh hưởng tới quá trình phát triển lời nói và ngôn ngữ của bé. Phụ huynh cần quan tâm đến khả năng ngôn ngữ của con. Cũng như phát hiện sớm tình trạng rối loạn ngôn ngữ ở trẻ và có biện pháp phòng ngừa.
Rối loạn ngôn ngữ là một chứng rối loạn giao tiếp cản trở sự phát triển các kỹ năng ngôn ngữ ở trẻ không bị khiếm thính hoặc thiểu năng trí tuệ. Chứng này có thể ảnh hưởng đến khả năng nói, nghe, đọc và viết của trẻ. Đây là một trong những rối loạn phát triển phổ biến nhất. Ảnh hưởng đến khoảng 7 – 8% trẻ em ở độ tuổi mẫu giáo. Tác động của rối loạn ngôn ngữ thường kéo dài đến tuổi trưởng thành.
Tại sao trẻ bị rối loạn ngôn ngữ?
Nguyên nhân của chứng bệnh này vẫn chưa được biết rõ. Nhưng những nghiên cứu gần đây cho thấy nó có một liên kết di truyền mạnh mẽ. Trẻ em có ba mẹ hoặc anh chị em bị chậm nói hay tiền sử bị rối loạn ngôn ngữ sẽ có khả năng cao mắc chứng này. Trên thực tế, 50 – 70% trẻ em rối loạn ngôn ngữ có ít nhất một thành viên trong gia đình mắc chứng này.
Học nhiều hơn một ngôn ngữ cùng một lúc không gây ra chứng bệnh này. Tuy nhiên, chứng rối loạn này có thể ảnh hưởng đến cả trẻ em đa ngôn ngữ và trẻ em chỉ nói một ngôn ngữ.
Làm sao để phát hiện ra khi trẻ bị rối loạn ngôn ngữ?
- Trẻ bị chậm nói hơn so với mốc phát triển thông thường
- Trẻ em ở độ tuổi mẫu giáo mà bị: khó ghép từ thành câu, khó hiểu hết lời nói của người lớn và làm theo. Thường xuyên mắc lỗi ngữ pháp
- Ít khi dùng được câu phức tạp
- Khó khăn trong việc tìm từ thích hợp.
- Khó hiểu ngôn ngữ tượng hình.
- Kể chuyện và viết vô tổ chức.
- Thường gặp lỗi ngữ pháp và chính tả.
Làm thế nào để chẩn đoán chứng rối loạn ngôn ngữ ở trẻ?
Nếu giáo viên hoặc phụ huynh nghi ngờ rằng trẻ mắc rối loạn ngôn ngữ, gia đình nên cho bé được kiểm tra với một bác sĩ nhi khoa chuyên môn hay một chuyên gia được đào tạo để đánh giá và điều trị những người có vấn đề về ngôn ngữ. Hình thức đánh giá phụ thuộc vào độ tuổi của đứa trẻ và mối quan tâm dẫn đến việc đánh giá. Thường thì chuyên gia sẽ:
- Quan sát trực tiếp đứa trẻ và đặt 1 loạt các câu hỏi cho phụ huynh để khai thác vấn đề
- Đánh giá khả năng học tập của trẻ.
- Làm các bài kiểm tra tiêu chuẩn hóa về hiệu suất ngôn ngữ hiện tại.
Những phương cách này cho phép bác sĩ so sánh các kỹ năng ngôn ngữ của trẻ với các kỹ năng ngôn ngữ của trẻ cùng tuổi, xác định những khó khăn cụ thể và lập kế hoạch phác đồ điều trị chuyên sâu.
Phụ huynh làm gì để tránh cho con em mình bị rối loạn ngôn ngữ?
-
Đối với bé 0 – 3 tuổi. Hạn chế tối đa cho bé tiếp xúc với tivi, máy tính, máy chơi game, điện thoại…
Trẻ em dưới 2 tuổi phải bị hạn chế xem tivi, Ipad, điện thoại, thiết bị điện tử. Các sóng trường ở các theiets bị này sẽ khiến khả năng hoạt động của não giảm sút. Ở lứa tuổi mầm non, trẻ đang hình thành các cơ sở, kỹ năng về ngôn ngữ, thể chất… Nên cho bé tham gia các hoạt động lành mạnh, dành nhiều thời gian cho thể dục thể thao hoạt vận động. Nếu trẻ giảm các tương tác vận động, chú ý quá nhiều vào các thiết bị điện tử, cơ hội phát triển ngôn ngữ và tương tác xã hội sẽ giảm rõ rệt.
-
Tạo môi trường cho trẻ phát triển
Đến lứa tuổi thích hợp (2 – 3 tuổi) gia đình nên cho bé đến trường để phát triển giao tiếp xã hội. Trẻ em cần có môi trường để hoạt động: cô giáo và các bạn sẽ là môi trường lý tưởng để bé hòa đồng, giao lưu, tương tác. Trẻ sẽ được chơi các trò chơi, học tập và được dạy dỗ, uốn nắn từ lời nói, cử chỉ. Điều này sẽ giúp trẻ phát triển khả năng nghe, nói, sử dụng ngôn ngữ đúng.
Mở rộng môi trường phát triển từ đó trẻ em trở nên mạnh dạn hơn trong giao tiếp. Trẻ biết sử dụng các từ ngữ cần thiết để biểu đạt nhu cầu hay biểu lộ tình cảm của mình.
-
Khuyến khích và hỗ trợ kịp thời
Trẻ nhỏ mới biết nói sẽ rất thích hát hò, nhảy nhót, chạy nhảy…Gia đình không nên vì sợ bé ngã hay làm ồn ào mà hạn chế trẻ. Khuyến khích con có những hoạt động lành mạnh như vậy sẽ khiến bé tự tin thể hiện và học hỏi hơn.
Khi dạy trẻ nói và lắng nghe, phụ huynh không nên sốt ruột mà ép buộc trẻ học nhanh. Cần kiên trì và nhẹ nhàng bởi mỗi trẻ có một cách học khác nhau. Hãy dạy trẻ mỗi ngày một số từ và câu nói mới, từ đơn giản đến dài hơn.
Nếu lo ngại và muốn kiểm tra khả năng ngôn ngữ của con em mình, ba mẹ có thể liên lạc với PTA. Tại đây, ba mẹ sẽ được bác sĩ nhi chuyên khoa tư vấn trực tiếp hoặc trực tuyến để giải đáp các thắc mắc về trẻ.
Xem thêm
Khám tâm lý online cùng chuyên gia hàng đầu trong ngành
Kiểm tra chẩn đoán chậm nói tự kỷ ở trẻ như thế nào?
Trẻ chậm nói: Những điều ba mẹ nên làm
