Chậm nói rất phổ biến ở trẻ tự kỷ, nhưng trẻ không mắc chứng tự kỷ cũng có nhiều trường hợp chậm nói. Có sự khác biệt rất rõ giữa chứng chậm nói tự kỷ và các dạng chậm phát triển khác.
Chậm nói đáng kể luôn là điều gây hoang mang lo lắng cho bậc phụ huynh. Nhưng không phải lúc nào chúng cũng là dấu hiệu của chứng tự kỷ.
Chậm nói tự kỷ khác với chậm nói đơn thuần
Trong quá trình phát triển, trẻ nhỏ nhanh chóng học được rằng giao tiếp là chìa khóa để đạt được những gì chúng muốn. Trước khi biết nói, trẻ sẽ giao tiếp bằng mắt, kéo tay áo, nói bập bẹ, chỉ trỏ, và nhiều cử chỉ khác.
Theo thời gian, trẻ dần biết tập nói vì chúng nhận ra kết quả tích cực từ giao tiếp bằng ngôn ngữ. Ngoài ra, trẻ em bình thường sẽ:
- Có cảm xúc mạnh mẽ với các phản ứng giao tiếp như cười và ôm ấp
- Bắt chước hành động của người lớn xung quanh
- Chú ý tới con người hơn các sự vật xung quanh
- Cảm thấy buồn và lo lắng khi bị bỏ lại một mình
Tuy nhiên, trẻ tự kỷ gặp khó khăn trong giao tiếp và bị cản trở nhiều khi hòa nhập xã hội.
Ví dụ, một trẻ mắc chứng tự kỷ
- Không có cảm xúc mạnh mẽ với các phản ứng giao tiếp
- Không bắt chước theo hành động của người lớn
- Quan tâm đến sự vật xung quanh hơn con người
- Có thể ở một mình thời gian dài để làm điều trẻ thích
Các triệu chứng của chứng chậm nói tự kỷ
Sự khác biệt giữa chứng chậm nói tự kỷ và các chứng chậm phát triển khác khá dễ nhận ra. Ví dụ, dưới đây là mô tả về 2 bạn nhỏ Jonny và Boby:
“Johnny đã 2 tuổi nhưng chưa hề biết nói. Nhưng dù chưa biết nói, bé đã biết bập bẹ và dùng cử chỉ, cơ thể để giao tiếp với những người xung quanh. Bé biết chỉ tay, kéo mọi người đến những thứ bé muốn và trò chuyện với những người khác. Bé thích chơi với cha mẹ và anh chị em của mình và cảm thấy khó chịu khi bị bỏ lại một mình, dù là để ngủ.
Bobby bằng tuổi Johnny. Bobby biết nói một vài từ, nhưng không thích nói chuyện. Thay vào đó, bé chỉ tự lẩm bẩm các từ đó một mình. Bobby không biết dùng cử chỉ, âm thanh hoặc lời nói để yêu cầu một cái gì đó mà mình muốn. Cha mẹ bé thấy rằng hầu như không thể giữ được sự chú ý của bé quá vài giây.”
Nguyên nhân khiến Jonny chậm nói có khả năng bao gồm mất thính giác, mất khả năng nói hay khó khăn nhận thức khác…. Tuy nhiên, với Bobby, mặc dù thực tế là bé có thể sử dụng một vài từ. Nhưng cậu có những triệu chứng ban đầu của chứng tự kỷ.
Dấu hiệu về ngôn ngữ của chứng tự kỷ
Ngoài việc chậm nói, có một số dấu hiệu khác của chứng tự kỷ:
- Không thể hoặc chậm trả lời khi có người khác gọi
- Khó thực hiện các hành vi cử chỉ đơn giản. Như chỉ tay, kéo tay
- Có thể biết nói vài từ trong năm đầu đời, nhưng rồi không nói nữa
- Tốc độ phát triển ngôn ngữ chậm
- Có cách giao tiếp bằng ngôn ngữ, ký hiệu riêng
- Chỉ nói những từ đơn lẻ hoặc lặp đi lặp lại một số cụm từ nhất định. Dường như không thể kết hợp các từ thành câu có nghĩa
- Lặp lại các từ hoặc cụm từ mà chúng nghe thấy, một tình trạng gọi là echolalia
- Sử dụng những từ ngữ kỳ quặc, lạc lõng. Hoặc nói những từ chỉ người nhà thân thiết mới hiểu.
Lời khuyên cho phụ huynh
Chậm nói và khác biệt là một dấu hiệu của chứng tự kỷ. Ngay cả trẻ biết nói như bình thường lúc đầu cũng có thể gặp khó khăn khi lớn hơn. Chúng có thể nói giọng khác nhau, gặp khó khăn khi đọc hoặc sử dụng ngôn ngữ cơ thể. Hoặc tiếp tục lặp lại âm thanh như một hình thức tự kích thích hơn là một phương tiện giao tiếp.
Tuy nhiên, chậm nói đơn thuần không phải là dấu hiệu của chứng tự kỷ. Nếu bạn có lo lắng (ngay cả khi bác sĩ nhi khoa của bạn không lo lắng) thì bạn nên cho con bạn đánh giá. Nếu con bạn chậm nói đáng kể hoặc có dấu hiệu tự kỷ. Bạn sẽ có thể bắt đầu trị liệu sớm và cho con bạn cơ hội tốt nhất để đạt được các kỹ năng giao tiếp bình thường.
Xem thêm
Khám tâm lý online cùng chuyên gia hàng đầu trong ngành
Kiểm tra chẩn đoán chậm nói tự kỷ ở trẻ như thế nào?
Trẻ chậm nói: Những điều ba mẹ nên làm
